بررسی تأثیر روش‌های بودجه‌بندی بر تخصیص بهینه منابع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 استادیار گروه حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

3 مربی گروه حسابداری، دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران

10.22034/iaas.2022.168256

چکیده

بودجه نمایانگر برنامه‌ها و فعالیت‌های دولت بوده و نقش حیاتی در توسعه اقتصاد ملی ایفا می‌کند. بودجه‌بندی ابزاری راهبردی جهت اعمال وظایف دولت در اقتصاد است که می‌تواند زمینه دولت شایسته و پاسخ‌گو را فراهم نموده و مشارکت مردم را برانگیزد. دولت‌ها در تلاش هستند که از طریق بودجه‌بندی بهینه، منابع را به‌صورت بهینه تخصیص دهند و از نابرابری‌ها بکاهند. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر به‌‌کارگیری روش‌های بودجه‌بندی بر تخصیص بهینه منابع در بخش عمومی است. دوره زمانی پژوهش به صورت مقطعی و دو سال 1392 و 1395 می‌باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دستگاه­های اجرائی که به نحوی از بودجه عمومی دولت استفاده می­کنند، تشکیل می­دهند. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق سالنامه­های آماری منتشره سازمان برنامه و بودجه، داده­های منتشر شده مرکز آمار و هم­چنین پرسشنامه جمع‌آوری و به وسیله مدل برنامه‌ریزی آرمانی و نرم‌افزار آماریGAMZ  پردازش شده و تخصیص بهینه منابع بدست آمده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه پژوهش بیانگر این است، که بودجه‌بندی عملیاتی در مقایسه با بودجه‌بندی برنامه‌ای باعث تخصیص بهینه‌تر منابع نگردیده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. امیرکبیری، علیرضا؛ الماسی، حسن و محمودی، حسین. (1393). "بودجه­ریزی عملیاتی؛ ابزاری برای شفاف سازی رابطه بین منابع مصرف شده و نتایج بدست آمده در سازمان". کار و جامعه، (174)، 23-12.
  2. آذر، عادل؛ امینی، محمدرضا و احمدی، پرویز. (1393). "مدل بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد: رویکرد بهینه­سازی استوار(مورد مطالعه: دانشگاه تربیت مدرس)". برنامه­ریزی و بودجه، 19 (1)، 84-53.
  3. باباجانی، جعفر. (1394). حسابداری پیشرفته بخش عمومی با رویکرد گزارشگری مالی چند سطحی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه.
  4. پناهی، علی. (1386). بودجه‌ریزی عملیاتی در نظریه و عمل، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  5. پورغفار، جواد؛ محمدزاده سالطه، حیدر؛ زینالی، مهدی و مهرانی، ساسان. (1400). "بررسی شاخص‌های موثر بر استقرار نظام بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد به‌هنگام در ایران"، فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی، ۹ (۳۵)، 169-198.
  6. حسن آبادی، محمد و نجارصراف، علیرضا. (1386). مدل جامع نظام بودجه‌ریزی عملیاتی- مدل الماس، تهران، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
  7. دانش فرد، کرم اله و شیراوند، صفدر. (1391). "موانع استقرار بودجه‌ریزی عملیاتی در حوزه درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی"، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 14 (2).
  8. دهقان نیری، محمود؛ خزاعی، معین و علی نسب ایمنی، فاطمه. (1397). "ادراک انتقادی سیستم برای رویارویی با دیدگاه‌های متضاد ذی‌نفعان نظام بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد ایران". فصلنامه مدیریت صنعتی، 10(3)، 454- 429 .
  9. رجبی، احمد. (1391). "برنامه­ریزی آرمانی رویکردی اثربخش در بودجه­ریزی و تخصیص بهینه منابع مالی (مطالعه موردی: تخصیص بودجه وزارت بهداشت و درمان به استان­های کشور)". فصلنامه حسابداری سلامت، 1 (2 و 3)، 16-1.
  10. رحمانی فضلی، هادی و عرب مازار، عباس. (1395). "تخصیص بهینه استانی بودجه نفتی بر پایه مدل کنترل بهینه تصادفی". فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 16 (60)، 182 –
  11. رحمانی فضلی، هادی و عرب مازار، عباس. (1395). "تخصیص بهینه استانی بودجه: رویکرد مدل برنامه‌ریزی آرمانی". فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 3 (3)، 152-133.
  12. رحمانی فضلی، هادی و عرب مازار،عباس. (1395). "توزیع بهینه منابع بودجه استانی بر پایه یک مدل کنترل بهینه". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 24 (79)، 28 –
  13. روغنی‌زاده، مرجان (1397). "تأثیر پیاده‌سازی بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در تحقق اقتصاد مقاومتی براساس عوامل مدیریتی از دیدگاه مدیران و کارشناسان مالی و بودجه‌ای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران". پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، دانشگاه پیام‌نور واحد تهران غرب.
  14. صفری، سعید و غلامرضایی، داوود. (1385). "طراحی الگوی بودجه‌ریزی عملیاتی دستگاه‌های اجرایی کشور". دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، 3 (8)، 42-3.
  15. عابدی، قاسم؛ لگشایی، بهرام؛ طبیبی، سیدجمال‌الدین؛ و قلی‌آریانژاد، میربهادر. (1386). "ارائه مدل برنامه‌ریزی آرمانی جهت تخصیص منابع دربخش آموزشی، دانشگاهی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی". مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 17 (57)، 87-82.
  16. فاطمی، محبوبه. (1390). "حسابداری تعهدی و بودجه‌بندی عملیاتی در بخش عمومی". مجله حسابرس، 55، 9-1.
  17. فرج­وند، اسفندیار. (1395). فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه، تهران، نشر فروزش.
  • کرامتی، محمدعلی؛ و فهیمه بیات. (1395). "ارزیابی و رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های اجرای بودجه‌بندی عملیاتی در شرکت‌های آب و فاضلاب ایران". پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 8 (29)، 72-59.
  1. محقر، علی؛ صارمی، محمود و منظری حصار، مهدی. ( 1385). "به کارگیری مدل ریاضی مناسب به منظور تخصیص اعتبارات عمرانی استانی فصول بودجه به شهرستان­های استان خراسان". فصلنامه دانش مدیریت، 19 (72)، 86-63.
  • محمدیان، محمد و مهتری، زینب. (1393). "ساختار نظام حسابداری حاکم بر بودجه‌بندی عملیاتی: چالش‌ها و اصلاحات". مطالعات حسابداری و حسابرسی، انجمن حسابداری ایران، 3(9)، 67-54.
  1. مختاری ناصری، کیوان. (1395). بودجه‌ریزی عملیاتی، تهران، سازمان مدیریت برنامه وبودجه، معاونت توسعه.
  2. موسوی مقدم،سمیه سادات؛ ناجی عظیمی، زهرا و توکلی، احمد. (1392). "ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮدﺟﻪ و اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی آرمانی (مطالعه موردی: سازمان آب و فاضلاب مشهد)". ششمین کنفرانس بین‌المللی انجمن ایرانی تحقیق در عملیات.
  3. مهدوی تیله نوئی، علیرضا. (1393). "مبانی تعیین بهای تمام شده خدمات در بخش دولتی: از حسابداری تعهدی تا بودجه‌بندی عملیاتی". دومین همایش ملی رویکردی بر حسابداری، مدیریت و اقتصاد.
  4. ناظمی، امین و ترکمن، حمید. (1398). "امکان سنجی پیاده سازی تکنیک بودجه بندی بر مبنای فعالیت در شرکت گاز پارس جنوبی". مطالعات حسابداری و حسابرسی، انجمن حسابداری ایران، 31(8)، 100-87.
  5. نورانی آزاد، سمانه؛ کمانی، سیدمحمدحسین و کشاورز، فاطمه. (1400). "اعتبارسنجی نظریه واگنر و اثر قانون اصلاحات بودجه‌ریزی عملیاتی بر مخارج عمومی کشورهای منتخب آسیایی". فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، ۲۶ (۴) :۱۵۴-۱۲۳.
  6. نوری، علی حیدر؛ سرلک، احمد و رحمتی، محمدحسین. (1400). "تخصیص بهینه منابع بودجه عمومی دولت با تخمین تابع رفاه به روش گشتاورهای تعمیم‌یافته". فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، ۲۶ (۴) 65-91.
  7. هاشمی‌نژادگروه، روح‌اله. (1395). "بهینه‌سازی بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در دستگاه‌های اجرایی (دانشگاه سیستان و بلوچستان)". پایان نامه ارشد دانشکده حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  8. Aziz, W.A., Shuib, A., & Nawawi, A.H.M. (2013). “Pareto analysis on budget allocaton for different categories of faculties in higher education institution”. Procedia-social and behavioral sciences, 90, 686-694.
  9. Blocher, E., Chen, K. H., & Lin, W. T. (2002). “Cost management: A strategic emphasis: A Strategic Emphasis”, 2nd ed, McGraw-Hill International, New York, NY.
  10. Bogsnes, B. (2016). “Implementing beyond budgeting: Unlocking the performance potential”. John Wiley & Sons.
  11. (2005). “Performance Budgeting: States’ Experiences Can Inform Federal Efforts”. Available at: https://www.gao.gov/products/gao-05-2150.
  12. Hilton, R.W., Maher, M.W. and Selto, F.H. (2000). “Cost Management: Strategies for Business Decisions, McGraw-Hill International”. New York, NY.
  13. Kwarteng, A. (2018). “The impact of budgetary planning on resource allocation: evidence from a developing country”. African Journal of Economic and Management Studies, 9(1), 88-100.
  14. Melkers, J. E. and K. G. Willoughby (2001). “Budgeters’ Views of State Performance-Budgeting System: Distinctions across Branches”. Public Administration Review, 61 (1), 54-64.
  15. Nazli Nik Ahmad, N., Sulaiman, M., & Alwi, N. M. (2003). “Are budgets useful? A survey of Malaysian companies”. Managerial Auditing Journal, 18(9), 717-724.
  16. Prowle,M. and Morgan,E. (2005). “Financial Management and Control in Higher Education”. Abingdon: RoutledgeFalmer.
  17. Ramanathan, L.S. Ganesh (1995). Theory and Methodology Using AHP for resource allocation problems, European Journal of Operational Research, 80, 410-417.
  18. Young, R, D. (2003). “Performance Based Budgeting Systems, public policy and practice”. An Electronic Journal Devoted to Govermance and public policy in South Carolina, 2(2), 1-24.
مطالعات حسابداری و حسابرسی
دوره 11، شماره 44
دی 1401
صفحه 69-90

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار